Bữa cơm ngày biển động

Biển động, chợ bỗng thênh thang hơn thường ngày… Các chợ nổi tiếng các loại cá, tôm như Đống Đa, chợ Hàn, chợ Cồn cũng thưa thớt người mua kẻ bán. Đi chợ vào những ngày biển động là một thách thức không nhỏ đối với người phụ nữ. Cơm với cá như mạ với con, người miền Trung vốn quen với hình ảnh con cá, con tôm trong bữa ăn của mình nên những bữa cơm ngày mưa bão như một “khúc biến tấu” của biển. Hàng cá khô, mắm thính, mắm nêm… lên ngôi ở các chợ lớn nhỏ trong thành phố. Bước đến đầu chợ đã nghe nồng nàn mùi mắm các loại tỏa ra trong cái lạnh đầu đông khiến lòng nao nao về một bữa ăn gia đình ấm áp…

Có lẽ cái duyên của người phụ nữ miền Trung phần nào được thể hiện qua tài kho mắm luộc rau trong những ngày mưa bão. Bất cứ bà nội trợ nào cũng “rành sáu câu” về cách chế biến các loại mắm. Chỉ riêng món mắm thính đã có hằng hà cách chế biến thành món ngon không chê vào đâu được. Từ món mắm thính cá de kho thịt heo ba chỉ dẻo quẹo đủ mùi mặn, ngọt, chua, cay... ăn với cơm nóng thì chỉ có hết nồi; đến điệu đà hơn một chút là món mắm chưng, gồm mắm thính cá thu trộn với trứng vịt và thịt heo ba chỉ xắt hạt lựu… đem chưng cách thủy ăn kèm với rau sống có thể sánh ngang tầm đặc sản.

Ai đó nói rằng, đường đến trái tim đàn ông luôn đi qua cái dạ dày… quả không ngoa chút nào. Trong cái rét mướt của những ngày có bão, không có đấng ông chồng nào thể cầm lòng trước mâm cơm bốc khói thơm nức mùi cá cơm khô kho khế, một đĩa rau lang luộc xanh mướt chấm mắm nêm đặt bên cạnh tô canh khoai môn ngọt lừ nấu với tôm khô giã nhỏ… Thế mới biết, hạnh phúc đôi khi chỉ là điều vô cùng giản dị!

Với bất cứ loại cá khô lớn nhỏ nào, từ cơm, cá hố, cá chuồn, cá mực… chỉ cần qua bàn tay khéo léo của người nội trợ cũng trở thành món ngon khó quên. Đơn giản nhất là cá khô nướng, mực nướng chấm tương ớt Hội An giúp các ông đưa cay trong lúc rảnh rỗi, rồi đến món gỏi sành điệu cho lúc gặp gỡ bạn bè đã chinh phục biết bao thực khách khó tính. Một quả xoài xanh xắt mỏng, vài ba cộng rau thơm, một ít đậu phộng rang nhỏ, thêm chén mắm ớt tỏi cay xé lưỡi trộn đều với khô nướng. Món gỏi bưởi khô mực xưa nay xuất thân từ dân dã nay đã đàng hoàng bước vào thực đơn của các nhà hàng như món món đặc sản có một không hai. Cả cái món tôm khô củ kiệu hay mực khô rim gia vị cũng đã là một lựa chọn thông minh của các vị nội tướng dùng để đãi khách quý - ngày biển động.

Mỗi năm, mười mấy cơn bão đi qua miền Trung như là định mệnh. Có khi cơn bão này chưa qua, cơn bão kia đã xuất hiện. Đó là chưa kể những ngày biển động cồn cào vì áp thấp… Phải chăng chính vì sinh ra trên vùng đất khắc nghiệt như vậy nên người miền Trung sở hữu đức tính chịu thương chịu khó không ai bằng. Những ngày nắng đẹp, thuyền đi khơi đi lộng đầy ắp cá tôm. Một phần tôm cá cung cấp cho thị trường, phần còn lại được chế biến các loại mắm, phơi khô để dự trữ cho những ngày biển động. Nhiều gia đình còn cẩn thận tự làm mắm, phơi cá lúc vào mùa để ăn nhằm bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm…  

Người Quảng Nam không chỉ ăn mắm, cá khô vào những ngày mưa gió, mà lắm khi ăn giữa ngày thường chỉ là vì nỗi nhớ… Thỉnh thoảng cả nhà đổi khẩu vị bằng món bánh tráng cuốn thịt heo chấm mắm nêm hoặc bún mắm thịt heo ba chỉ… hay chiều chiều lai rai vài con khô mực để nghe đời đậm đà hơn. Điều này càng thấm thía hơn đối với những người xa xứ. Bởi thế, được ăn chén mắm cái cá cơm nguyên con dằm ớt hiểm cay xé lưỡi… là một ước mơ xa xỉ của nhiều Việt kiều ở hải ngoại. Chẳng biết có phải vì thế mà không ít cô gái đã để thương để nhớ cho bao nhiêu người: Chiều chiều ra đứng ngõ sau/ Thấy em kho mắm luộc rau anh thèm.

Và, thèm nhất vẫn là những lúc ngồi bó gối trong nhà nhìn bâng quơ đâu đó ra bầu trời xám xịt, tơ tưởng đến mâm cơm giản đơn mà điệu đà hạnh phúc chỉ có ở những ngày biển động.

NHƯ HẠNH